Słowo ajurweda słusznie brzmi egzotycznie dla europejskiego ucha, jako że nazwa ta została utworzona od dwóch pojęć funkcjonujących w obrębie sanskrytu, języka powstałego w starożytnych Indiach i funkcjonującego tam do czasów wcześnonowożytnych. Składowe części tego terminu to słowa ajuh i weda, a zrost ten można przetłumaczyć jako wiedza o życiu, bądź przebieg życia. Ajurweda jest bowiem systemem starożytnej medycyny indyjskiej, która stawia sobie za cel opisanie specyfiki działania ludzkiego ciała, poszukiwanie sposobów na usprawnienie go i wyeliminowanie niepożądanych procesów. Podobnie jak starożytna medycyna chińska, ajurweda dostrzega wagę współzależności między zdrowiem fizycznym a psychicznym, upatrując najwyższy cel w utrzymaniu harmonii ciała i ducha pacjenta. Medycyna ajurwedyjska jest stosowana także obecnie, dla czasów nowożytnych oficjalnie zatwierdziła ją w 1979 roku Światowa Organizacja Zdrowia.
Tajniki powstania ajurwedy
System ajurwedy powstał prawdopodobnie ponad 5 tysięcy lat temu, choć trudno określić to zupełnie dokładnie. Przyjmuje się, że nauka ta trwała przede wszystkim w tradycji ustnej, przekazywana kolejnym pokoleniom. Najstarsze źródła pisane, w których można odnaleźć treści ajurwedyjskie, to Księgi Wedy, święte księgi hinduizmu. Zasadnicze elementy tego systemu medycznego stworzyli mędrcy: Caraka, który specjalizował się w dziedzinie chorób wewnętrznych i Suszruta, pionier chirurgii. Ajurweda dzieli się na osiem specjalizacji, wśród których wyróżniają się zwłaszcza toksykologia i nauka o odmładzaniu. W myśl ajurwedyjskich założeń, unikanie chorób polega bowiem przede wszystkim na unikaniu wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń, które skutecznie rujnują wewnętrzną równowagę ciała i przyczyniają się do występowania różnego rodzaju zaburzeń. Charakterystycznym celem ajurwedystów jest podtrzymywanie dobrej kondycji ciała, uodparnianie go na niszczące działanie czasu. Twierdzą, że można tego dokonać, obierając właściwy tryb życia i wcielając konkretne, zdrowe przyzwyczajenia i techniki.
Elementarne zasady leczenia
Nie jest przesadą powiedzieć, że ajurweda skupia się przede wszystkim na propagowaniu profilaktyki rozlicznych chorób: poprzez zachęcanie pacjentów do prowadzenia życia opartego na zdrowych nawykach. Zgodnie z filozofią wyznawaną przez ten system medyczny, naturalnym stanem człowieka jest wewnętrzna harmonia, objawiająca się w jego dobrym stanie fizycznym i psychicznym. Do zachwiania tej równowagi przyczynia się sam człowiek, między innymi stosując niewłaściwą dietę, rezygnując z gimnastyki i poddając się niszczącemu działaniu stresu. U podstaw ajurwedy stoi ponadto przekonanie, że cały wszechświat, w tym także każdy człowiek, jest zbudowany z energii. Ona zaś jest połączeniem trzech specyficznych czynników, nazywanych: pitha, vatha i kapha. Ludzie różnią się między sobą: osobowością, zdolnościami, siłą fizyczną i psychiczną, ponieważ w każdym organizmie elementy te są różnie skomponowane. Rozpoznanie tego, który z owych czynników dominuje w modelu energetycznym danego człowieka to pierwszy krok do znalezienia właściwego sposobu leczenia tej osoby. Choć elementy energetyczne są trzy, ajurweda wyodrębnia pięć typów ludzi, jako że u niektórych żaden czynnik może nie dominować zbyt znacząco, bądź wszystkie mogą znajdować się w idealnie równych proporcjach. O tym, jak rozpoznać własną konstytucję energetyczną i odpowiednio pielęgnować swoje zdrowie, można przekonać się czytając podręczniki do ajurwedy – te same, z których uczą się studenci medycyny ajurwedyjskiej.