Karotenoidy to nazwa grupy ponad 750 związków nadających barwę od żółtej po czerwoną zarówno roślinom, jak i zwierzętom. Około 40 z nich występuje w codziennej diecie człowieka, choć tylko połowa jest możliwa do wykrycia we krwi.
Wśród tych związków odnajdziemy coraz bardziej popularną ostatnio luteinę, zeaksantyna oraz beta-karoten. Dość powszechną jest wiedza na temat pozytywnego wpływu dwóch pierwszych karotenoidów na wzrok – coraz częściej pojawiają się suplementy diety zawierające te składniki.
Zarówno luteina, jak i zeaksantyna gromadzi się w siatkówce oka, szczególnie w centralnej części błony – plamce żółtej. Są to silne antyoksydanty, chroniące fotoreceptory przed szkodliwym działaniem światła niebieskiego. Wraz z wiekiem, stężenie luteiny i zeaksantyny w plamce żółtej maleje, przede wszystkim ze względu na ich niedostateczną podaż w diecie. Składniki te – wraz z witaminami A, C, E oraz mikroelementami takimi jak: cynk, selen, miedź – korzystnie wpływają na kondycję oczu, przyczyniając się do zapobiegania i opóźnienia początku utratu wzroku w podeszłym wieku.
Aby zapobiec problemom ze wzrokiem, w tym możliwemu zwyrodnieniu plamki żółtej, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na dietę. Powinna ona być opracowywana zgodnie z ogólnymi zaleceniami żywieniowymi, jednak z uwzględnieniem pokarmowych źródeł luteiny i zeaksantyny oraz kwasów omega-3. Dietetycy zalecają zatem w takiej sytuacji spożywanie dwóch porcji owoców i warzyw zawierających luteinę. Są to przede wszystkim warzywa zielone i żółte oraz wszystkie kapustne, w szczególności kalafior, brokuły i brukselka. Luteina jest również syntetyzowana przez zielone rośliny liściaste, takie jak jarmuż czy szpinak. Znajduje się również w dużych ilościach w kukurydzy i żółtku jaja. Ze względu, że jest to składnik, który lepiej przyswaja się w obecności tłuszczów, dobrze 2-3 razy w tygodniu spożywać ryby, stanowiące bogate źródło kwasów omega-3, także korzystnie działających na oczy.
Luteina jest silnym przeciwutleniaczem, występującym w wielu warzywach i owocach. Badania dowodzą jednak, że przeciętny Polak spożywa ich zbyt mało, by dostarczyć organizmowi odpowiednie ilości tego składnika. Luteina zaś występuje w soczewce, w siatkówce i plamce żółtej oka, gdzie zapobiega tzw. stresowi oksydacyjnemu, jak również kłopotom ze wzrokiem. Z tego powodu jest ona bardzo cennym, wręcz niezbędnym składnikiem. Badania kliniczne wykazały, że osoby, które przyjmowały luteinę, doprowadziły do wzrostu jej poziomu w osoczu, a także wzrost gęstości pigmentu plamki żółtej. Przekładało się to na tendencję do poprawy ostrości wzroku. Uznano zatem, że zwrócenie uwagi na obecność luteiny w diecie, a także jej ewentualna suplementacja, jest bardzo pożadana w przypadku zawodowych kierowców, także jeżdżących nocą, oraz osób pracujących przy słabym oświetleniu.
Niezależnie od uzupełnienia diety o niezbędne składniki, luteinę można dostarczać do organizmu także w formie preparatów witaminowych.
