Niedokrwistość, popularnie zwana anemią, jest stanem, w którym stężenie hemoglobiny we krwi, wartość hematokrytu i/lub liczba krwinek czerwonych niebezpiecznie spadają, osiągając wartości patologiczne. O tym wszystkim zaś możemy dowiedzieć się z prostego i taniego badania krwi. Dlatego też, monitorując stan własnego zdrowia, nie należy unikać wykonywania morfologii, bowiem przeoczona i nieleczona anemia bywa przyczyną złego samopoczucia i poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Medycyna diagnozuje niedokrwistość i określa jej rodzaj w oparciu o kryteria takie jak przyczyna zaburzenia oraz obraz erytrocytów pod mikroskopem wraz z ich charakterystyką.
Jednym z powszechniejszych rodzajów anemii jest niedokrwistość niedoborowa. Może ona wynikać z niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w substancje takie jak żelazo, witamina B12 czy kwas foliowy. Dziś przyjrzymy się bliżej anemii wywołanej właśnie niedoborem Fe.
Zbyt mały ustrojowy zapas żelaza ma poważne konsekwencje dla morfologii erytrocytów i ich funkcjonowania. W efekcie zaś pociąga za sobą zaburzenia komórkowe, tkankowe, narządowe oraz układowe. Niedobór Fe generuje bowiem nieprawidłowości w syntezie hemu – ważnego składnika będącego elementem budowy hemoglobiny. Prawidłowa hemoglobina odpowiada natomiast między innymi za wiązanie gazów oddechowych przez krwinki czerwone, ale bierze również udział w buforowaniu krwi i zachowaniu homeostazy organizmu.
W wyniku niedoboru żelaza, nowo powstające erytrocyty są mniejsze (nazywa się je mikrocytami) i zawierają w swoim wnętrzu mniej hemoglobiny (mówi się o nich – hipochromiczne).
Jakie mogą być przyczyny niedostatecznej zawartości Fe w ustroju? Główną drogą rozwoju tego zaburzenia jest przewlekła utrata krwi na przykład na skutek krwawień z przewodu pokarmowego, nadmiernie obfitych miesiączek, mięśniaków macicy, krwiomoczu, długotrwałego krwioplucia i tym podobnych. Zagrożeni mikrocytarną anemią niedobarwliwą z powodu niedoboru Fe są też wielokrotni dawcy krwi.
Kolejną z możliwych dróg patogenezy jest wzrost zapotrzebowania pacjenta na żelazo, przy jednoczesnym niedostatecznym jego podawaniu. Dzieje się tak na przykład w okresie intensyfikacji wzrostu, a więc w szczególności u dzieci i młodzieży. Udział w powstawaniu niedoborów Fe ma także dojrzewanie płciowe, ale i ciąża i laktacja – ustrojowe zasoby żelaza matki muszą pokryć potrzeby nie tylko jej, ale i dziecka. Na deficyt Fe wpływa także nieprawidłowo skomponowana dieta, zwłaszcza niezrównoważona dieta wegetariańska.
Niedokrwistość opisywanego rodzaju może być również wywołana zaburzonym wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego na przykład przy spadku kwaśności soku żołądkowego, po operacyjnym usunięciu fragmentu żołądka lub przy zespołach złego wchłaniania.
Chory zgłasza objawy takie jak osłabienie i męczliwość. Jest przy tym blady. Może uskarżać się na pieczenie i ból języka, suchość skóry, wypadanie włosów, zajady oraz nadmiernie jasne i kruche paznokcie, charakteryzujące się rowkami i nieestetycznymi prążkami.